-सराेज राय ,समाजसेवी
मॉरीसस एक सुन्दर, शान्त र पर्यटकीय टापु राष्ट्र हो, जहाँको सामाजिक वातावरण, नियम-पालन र प्राकृतिक सौन्दर्यले सबैलाई मोहित बनाउँछ। यहाँका मानिसहरूको मैत्रीपूर्ण स्वभाव र सहायता गर्न सदैव तयार रहने प्रवृत्तिले यो देशलाई खास बनाएको छ। यहाँका प्रहरी कर्मचारीदेखि साधारण नागरिकसम्म, सबै सद्भावपूर्ण व्यवहार गर्छन्।
मॉरीसस मुख्य रूपमा कृषि, विशेष गरी उखु खेती, र पर्यटनमा आधारित अर्थतन्त्र भएको देश हो। साथै, विभिन्न क्षेत्रहरूमा श्रम माग उच्च रहेको छ। नेपाली श्रमिकहरूका लागि यहाँका रोजगार अवसरहरू विशेष आकर्षणको केन्द्र बनेका छन्। कृषि, पर्यटन, कारखाना मजदूरी, सिलाई, गाडी चालक, स्वास्थ्य सेवा, र इञ्जिनियरिङ जस्ता क्षेत्रमा सीपयुक्त र गैर-सीपयुक्त दुबै प्रकारका कामदारहरूको माग छ।
रोजगारका अवसर र सुविधाहरू
मॉरीससको सरकारले श्रमिकहरूको हकहितलाई विशेष प्राथमिकता दिएको छ। गैर-सीपयुक्त कामदारहरूको न्यूनतम तलब १६,५००/- तोकिएको छ, जुन समयमै प्रदान गरिन्छ। साथै, कम्पनीहरूले खाना र आवासको व्यवस्था पनि गर्छन्। ओभरटाइम भत्ता तथा सरकारले थप २,५००/- देखि सुरू हुने अतिरिक्त रकम प्रदान गर्नुले श्रमिकहरूको जीवनस्तरमा सकारात्मक प्रभाव पारेको छ।
कामदारहरूसँग गरिने व्यवहार सम्मानजनक छ। गालीगलौज, मारपिटजस्ता समस्याहरू यहाँ देखिँदैनन्। तलबमा पारदर्शिता र समयमै भुक्तानी गर्ने प्रणालीले श्रमिकहरूलाई सुरक्षित र सुखद वातावरण प्रदान गरेको छ।
कृषिक्षेत्रको चुनौती
तर, कृषिक्षेत्र विशेष गरी उखु खेतीमा चुनौतीपूर्ण परिश्रम आवश्यक पर्छ। चर्को घाममा काम गर्नुपर्ने, शारीरिक मेहनत अत्यधिक हुने जस्ता कारणले नेपाली श्रमिकहरूले यो क्षेत्र रोज्नुअघि राम्रो तयारी गर्नुपर्छ। यस क्षेत्रमा आउने श्रमिकहरूले शारीरिक र मानसिक रूपमा तयार भएर आउनु उचित हुन्छ।
म्यानपावर कम्पनीहरूको समस्या र गलत अभ्यास
मॉरीससको श्रम बजारमा देखा परेको प्रमुख चुनौती भने नेपाली म्यानपावर कम्पनीहरूको अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा हो। सरकारले कामदार ल्याउनका लागि हुने सबै खर्च रोजगारदाताले बेहोर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको भए पनि, म्यानपावर कम्पनीहरूले यो नियमको उल्लङ्घन गर्दै नेपाली कामदारहरूबाट अत्यधिक शुल्क असुल्ने गरेका छन्।
नेपाली श्रमिकहरूले यहाँ काम गर्न आउँदा ३ देखि ५ लाखसम्म खर्च गरिरहेको कुरा थाहा पाएपछि यहाँका रोजगारदाताले पनि कमीशनको प्रतिस्पर्धा सुरु गरेका छन्। जसले यो श्रम बजारलाई विकृत बनाउने खतरा निम्त्याएको छ।
समस्याको समाधानका उपाय
मॉरीसस सरकार र नेपाल सरकार दुबैले यो समस्यालाई गम्भीरताका साथ हेर्नु आवश्यक छ। म्यानपावर कम्पनीहरूलाई नियमन गर्दै कमीशन प्रणालीलाई रोक्न कडा कदम चाल्नुपर्छ। नेपाली श्रमिकहरूले पनि एजेन्टहरूमार्फत नभई, अनलाइन प्लेटफर्महरूको प्रयोग गरी सीधै रोजगारीका लागि आवेदन दिनु उचित हुन्छ।
निष्कर्ष
मॉरीसस नेपाली श्रमिकहरूका लागि अवसरहरूले भरिएको गन्तव्य हो। यहाँको सुरक्षित वातावरण, समयमै तलब भुक्तानी, र सम्मानजनक व्यवहारले श्रमिकहरूलाई सहज र आत्मसम्मानका साथ काम गर्न प्रेरित गर्दछ। तर, म्यानपावर कम्पनीहरूको गलत अभ्यासले यो अवसरलाई चुनौतीमा परिणत गरेको छ। नेपाल र मॉरीसस दुबै सरकारले श्रमिकहरूको हक र अधिकार सुनिश्चित गर्न पहल गरे, भने यो टापु नेपाली श्रमिकहरूको लागि अझ राम्रो गन्तव्य बन्न सक्छ।
श्रमिकहरूले आफ्नो अधिकारको जानकारी राख्दै र सही माध्यमको प्रयोग गरी मॉरीससमा रोजगारीका अवसरको लाभ लिन सक्नेछन्। यसले उनीहरूको जीवनस्तरमा सुधार ल्याउनुका साथै दीर्घकालीन रूपमा दुबै देशबीचको सम्बन्धलाई मजबुत बनाउनेछ।
